Açık Bilinç bir süredir özgür irade üzerine program yapıyor. Üzerine çok düşündüğüm ve okuduğum bir alan olduğu için, tekrar tekrar dinledim programları. Gerek medya gerekse yakın çevremde yaşanlar ; özgür irade konusunu daha da önemli kılıyor.
Oğlum sitemizde arkadaşı ile kötü bir olay yaşadı. Aileyi tanıyorum ve sıkıntılardan az çok haberdarım. Annesi ile durumu görüştüğümde oğluyla konuşacağını söyledi, tabi ki bana dönüş yapmadı. Oğlum yaşlarında bir çocuk yaşadıkları neticesinde şiddet eğilimli olabilir , neticede mağdur olan bizdik. Bu ve benzeri olaylar çok fazla yaşanıyor. Bu çocuk suçlu mu değil mi?
Tüm davranışlarımız daha öncekilerle tetikleniyorsa özgür iradeden söz edebilir miyiz? İnsan denen varlık çok katmanlı, bizi biz yapanları tek tek analiz etmek mümkün değil ki suçlu bulunup çıkartılsın. Ama bir mağdur varsa bir de suçlu olmalı değil mi?
Descartes özgür iradeyi insanın en büyük yetisi olarak kabul etmişken, Spinoza özgür irade zorunlulukları anlamaktır demiş.
David Hume ise determinizm(temel yasalarla belirlenmiş gerçekler diyelim biz buna) , özgür iradeye engel değil diyor. Buna uyumculuk deniyor. Eylemler öncekilerin sonucu olsa da bu seçim yapmadığımız anlamına gelmez görüşü.
Kant ise özgürlük olmasa ahlaki sorumluluk olmazdı, özgür irade vardır diyor.
Schopenhauer istediğini yapabilirsin ama istediklerinde özgür değilsin, onlar da deterministik diyor .
Favorim Schopenhauer...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder